“Melk is goed voor elk”, dat is een slogan waarmee veel mensen zijn grootgebracht. Maar is dat wel zo? Sinds wanneer drinken mensen melk en voor wie is melk of melkproducten gezond? Geldt dat voor iedereen over de hele wereld? Of zijn er verschillen tussen mensen? En als dat het geval is, heeft dat dan een genetische achtergrond?  

Mensen zijn melk gaan drinken en andere zuivelproducten gaan ontwikkelen zoals yoghurt, kaas boter, kefir, sinds de, wat we noemen, domesticatie van geiten, schapen, varkens en runderen. Domesticatie is het proces waarmee de mens dieren en planten door selectie en fokken andere eigenschappen probeert te geven zodat die dieren en planten ten dienste van de mens komen. Dat gebeurde ongeveer 10.000 jaar geleden. Het was de tijd van de neolithische revolutie. In die tijd werd ook de landbouw ‘uitgevonden’; mensen gingen zelf producten verbouwen en werden minder afhankelijk van wat de natuur hen gaf. Maar mensen konden niet meteen melk ook makkelijk drinken. 

Melk bevat lactose en dat geeft een opgeblazen gevoel, winderigheid en diarree. In de neolithische tijd begonnen mensen melk te verwerken tot zuivelproducten, kaas, yoghurt, boter.  Dat maakte zuivel langer houdbaar en transporteerbaar. Maar belangrijk was ook dat fermentatie bescherming gaf tegen lactose. Daarnaast ontwikkelden mensen zich ook genetisch; ze ontwikkelden een enzym dat lactose geschikt maakt voor gebruik. Dit zorgde voor een blijvende tolerantie zodat melk en melkproducten beter opgenomen konden worden.  Dat ging niet van de ene op de andere dag maar in verschillende fasen gedurende de afgelopen 10.000 jaar. Het voordeel was dat melk drinken veel energie kon opleveren voor mensen en een aanvulling was voor het voedingspatroon. Maar niet alle mensen op de wereld hebben die genetische ontwikkeling even sterk doorgemaakt. In  Noordwest Europa is dat meer het geval dan bijvoorbeeld in Zuid Oost Azië. Vooral in gebieden waar geen zuivelproductie plaatsvond is er nog steeds een beperkte tolerantie voor lactose. Voor die mensen is het gebruik van zuivel en zuivelproducten dus niet altijd zonder problemen: deze mensen zijn lactose-intolerant.
(bron: Catherine Walker: Van Paleo naar Neolithisch. Voeding Magazine, 4, 2017 22-25).